درب و پنجره

همراه با یکجا نشین شدن انسان های اولیه و با ساخت سرپناه به تدریج با ساخت خانه هایی برای سکونت احساس نیاز به محلی جهت استفاده از نور طبیعی روز، تهویه و ورود و خروج هوا احساس شده است. بهره مندی از نور خورشید و همچنین هوای تازه به افزایش آسایش و بهره وری در محیط های داخلی ساختمان کمک زیادی می کند.

پس از گذشت سال ها و جدی تر شدن ساخت سرپناه ها بشر به فکر بهتر شدن درب و پنجره ها افتاد. در ابتدا تنها به این فکر بود که از نورخورشید و هوای تازه استفاده کند اما کم کم به زیبایی در و پنجره ها هم فکر کردند و اینگونه شد که از ابتدای به وجود آمدن در وپنجره ها در خانه ها، که در هر دوره ی زمانی و در هر اقلیمی به شکل خاصی درآمد و در طبقات مختلف اجتماعی هم شکل های مختلفی داشت و در نسل های بعدی درب و پنجره ها برای انسان به جهت محدود کردن برخی از عناصر طبیعی یا غیر طبیعی می بایست توسط قربال خاصی پوشیده می شد.استفاده از انواع سنگ های شفاف در رنگ های مختلفی البته اکثرا در سایزهای محدود به عنوان اولین تکنولوژی ها برای شیشه های امروزی مطرح بوده اند.

یکی از زیباترین پنجره های دوران قدیمی ایران که هنوز هم چشم هر بیننده ای را محصور می کند. قدیمی ترین آثار ارسی سازی در ایران به عصر صفویه است و در نقاط مختلف کشور و در بناهای مربوط به این دوران دیده می شود.

ارسی سازی پس از تلفیق با هر قواره بری که در عصر قاجار اتفاق می افتد اوج و عظمتی دو چندان می یابد اما جای بسی تاسف است که با ورود آهن این هنرها جایگاه واقعی خود را از دست دادند.

مشخصات ارسی

ارس در فارسی به چم به معنای گشاده لوز روس واروس است اسم این درها در اروپا گیوتین است.

استاد مسلم معماری آقای پرنیا واژه ی ارسی را پارسی می دانند اما در فرهنگ های دیگر آن را روسی می دانند.ارسی نمونه ای از پنجره چوبی و شبکه دار کشویی است،که حرکت آن از چپ به راست باشد یا برعکس از پایین به بالا حرکت می کند و بلندای آن از کف زمین یا سقف است.پنجره ی ارسی به میانسرا باز می شود و گاه میان دو تالار قرار می گیرد که هنگام نیاز باز شود و یک تالار بزرگ برای انجام امور مهیا گردد.لت های ارسی در بالاخانه های گوشوار یا راهروهای طبقه اول ساختمان که معمولا در نقاط سردسیر به ورت در است دیده می شود.

قسمت های مختلف ارسی

باهو یا وادار : قسمت ایستاده چهارچوب

کلاه : یرافقی بین پایا و جنبان

تنک شبکه درون درک ها آن

جفته ریزه : جفتی که درک ها را پایا نگه می دارد

درک یا لنگه : که مانند کشو بالا و پایین می رود بخش زیرین به بلندای 30تا50سانتی متر از کف که مانند جان پناه است و پایاست.

کارکرد سطح مشبک پنجره های ارسی تامین نور و فضای درونی،در معرض دید قراردادن فضای بیرونی،کاهش شدت تابش نور آفتاب وگرما ،ایجاد زیربنایی در نمای ساختمان ،حفظ حریم و محرومیت فضای بیرون و دور کردن حشرات مزاحم.

مزایای استفاده از ارسی

به دلیل اینکه پنجره ها از کف تا سقف بلندی دارندمیزان نور وارد شده به فضای داخل طبیعتا بیشتر خواهد شد و نور در حداکثر میزان خود وارد خانه می شود.

روانشناسی رنگ ها

هر رنگی شخصیت،معنی و تاثیر خاص خود را دارد که اگر این رنگ ها با نورهای هم رنگشان ترکیب شوند می تواند تاثیر خود را دو برابر کند. کنار هم بودن رنگ ها تصادفی اتفاق نیفتاده بلکه برای برقرار کردن آنها کنار هم فکری وجود داشته است که قرارگیری هر رنگ در کنار دیگری تعریف آن را تغییر می دهد و هررنگ در کنار دیگری از شدتش کاسته شده و بر زیبایی آن افزوده می شود.مقدار مناسب آن را تنظیم و تعدیل می کندبیشتر رنگ های استفاده شده در ارسی لاجوردی، قرمز،سبز و زرد است که هرکدام به تنهایی و در کنار هم معنای متفاوتی دارد.

زیبایی

سطح پنجره های ارسی انواع نقش های مختلف گره سازی و نقوش مختلف هندسی و نورهای رنگی باعث ایجاد و ساده می آراستند و ترکیب های زیبایی را به وجود می آورد.

چرا در پنجره های ارسی از نقوش هندسی استفاده می شود؟

ناپسند دانستن استفاده از نقش ها و صورتهای انسان و حیوان در نقاشی و به طبع آن هنرهای تصویری و تجسمی به مرور زمان باعث شد که تقلید از طبیعت در فرهنگ بسیاری از هنرهای اسلامی جایگاهی پیدا نکند و کم کم به سمت ترکیب های هندسی و انتزاعی سوق پیدا کند.

خواص صوتی

وقتی که در پنجره ها و یا حتی دیوارها از زوایای متعدد و متفاوت استفاده می کنند باعث جابجایی صوتی می شوند و این جابجایی تابع قوانین علم آکوستیک است،مثل فرم های شش وجهی که دارای خواص صوتی هستند.

چیدمان ارسی ها،چوب و شیشه های یادگاری از روزگاران قدیم و الهام گرفته از طرح های اسلیمی است که در جاهای مختلف ساختمان استفاده می شود.